Haber7 / Fuat Öner
İsrail, 2010 yılında Laviathan ve Tamar’da doğal gaz keşfetti. Ancak İsrail, Doğu Akdeniz’den çıkarılan gazın Avrupa’ya taşınması konusunda uzun süredir çözüm arıyordu.
‘TÜRKİYESİZ’ PROJE HAYALİ HAYAL OLDU
İsrail, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ve Yunanistan, ABD’nin desteğiyle ve Türkiye’yi projenin dışında tutarak Doğu Akdeniz’de keşfedilen gazın Avrupa’ya taşınmasını hedefliyordu.
2020 yılında Atina’daki Zappion Sarayı’nda düzenlenen imza töreninde Yunanistan Başbakanı Kyriakos Mitsotakis, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve Kıbrıs Rum Kesimi Cumhurbaşkanı Nikos Anastasiades bir anlaşma imzalayarak ‘Türkiye’siz Doğu Akdeniz’ için harekete geçti.
Güney Kıbrıs, Yunanistan ve İsrail’in ABD destekli projesine göre İsrail’den çıkarılacak doğalgaz, su altı borularıyla önce Güney Kıbrıs’a, oradan Girit adasına, son olarak da Yunanistan ve İtalya üzerinden Avrupa’ya gelecek. Projenin odak noktası, Türk karasularının ayrım gözetmeksizin kullanılmasının önlenmesiydi.
‘TÜRKİYESİZ’ PLANINA KİMSE YATIRIM YAPMADI
İmzalanan anlaşmaya göre bu proje için 1900 kilometre doğalgaz boru hattı çekilecek ve bu uzunluğun 1300 metresi deniz altına döşenecek. . Türkiye’yi ortadan kaldırmayı planlayan proje, dünyanın en uzun ve en derin doğalgaz boru hattı olmaya adaydı ve bu da maliyeti önemli ölçüde artırdı. Ekonomik açıdan mümkün olmayan bir projeye kimse yatırım yapmak istemezdi..
LİBYA ANLAŞMASI PLANLARINA DARBE VURDU
Tabii Türkiye-Libya anlaşması nedeniyle hukuki süreçler de yaşandı… Türkiye, Kasım 2019’da Libya ile deniz yetki alanı anlaşması imzalayarak EastMed boru sınırının geçeceği deniz ucunu satın aldı.
PROJEYİ İLK SATILAN ABD OLDU
Anlaşma açıklandığı anda tartışmalara yol açtı. Uzmanlar, EastMed projesinin Türkiye’nin dışında bırakılmasının maliyeti üç katına çıkaracağını ve hayata geçme ihtimalinin neredeyse imkansız olacağını ancak ABD’den gelen kararla projenin daha başlamadan hayale dönüştüğünü açıkladı.
Trump döneminde Washington, Türkiye’yi bypass ederek Doğu Akdeniz Gaz Forumu’nu kuran projeye destek verdi. Ama elbette projeden vazgeçen ilk kişi ABD oldu.
İSRAİL’İN TEK SEÇENEĞİ Türkiye
İsrail’in büyük umutlar beslediği bu proje rafa kalkınca, Türkiye-Libya anlaşmasından kaynaklanan hukuki süreç ve maliyetin yüksekliği nedeniyle hayalini kurduğu Türkiye’siz projeden vazgeçip yüzünü Türkiye’ye çevirdi.
Tarihler Mart 2022’yi gösterdiğinde İsrail Cumhurbaşkanı Herzog, Cumhurbaşkanı Erdoğan’la görüşmek üzere Türkiye’ye geldi. Bu ziyaret, Türkiye ile İsrail arasında 2007 yılından bu yana gerçekleşen en üst düzey ziyaret olma özelliğini taşıyor. Toplantının ana gündem maddelerinden biri de Türkiye’den geçecek doğalgaz boru hattı projesiydi.
Türkiye ile İsrail arasında başlayan normalleşme süreci temkinli ama somut adımlarla ilerlerken, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Eylül 2023’te Birleşmiş Milletler Genel Kurulu kapsamında İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile görüşmesi, İsrail’le ilgili somut adımların hızlandırılması kararıyla sonuçlandı. Uzun süredir üzerinde çalışılan güç işbirliği.
EKONOMİ ZORLUKTAİSRAİL İÇİN YAŞAM HATTI PROJESİ ASKIYA ALINDI
Hamas’ın silahlı kanadı İzzeddin El Kassam Tugayları’nın 7 Ekim sabahı İsrail’e yönelik başlattığı operasyonun ardından Aksa Tufanı adı verildi. İsrail’in Gazze’deki katliamlarının ardından Türkiye, Doğu Akdeniz’de İsrail ile doğal gaz arama faaliyetlerini ve boru hattı çalışmalarını askıya alırken, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar da Tel Aviv ziyaretini iptal etti.
Son olarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, 488 milyar dolarlık ekonomisi sarsılan ve ekonomik sıkıntı içinde olan İsrail’in Türkiye olmadan hayata geçiremeyeceği proje için Türkiye’nin Gazze’de ateşkes olmadan İsrail ile herhangi bir enerji projesini görüşmeyeceğini açıkladı. .
